میلوپاتی پرتویی یک عارضه نادر اما جدی است که می تواند پس از پرتودرمانی در ستون فقرات یا نواحی اطراف ایجاد شود. اساساً این آسیب به نخاع ناشی از تشعشعات یونیزان است.
در اینجا یک تفکیک از شرایط است:
علت: قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزان مورد استفاده در درمان سرطان
علائم: ماه ها تا سال ها پس از درمان ایجاد می شود. علائم بسته به ناحیه آسیب دیده نخاع متفاوت است و می تواند شامل ضعف، سفتی، گزگز، بی حسی، درد، مشکل در راه رفتن و مشکلات مثانه یا روده باشد.
تشخیص: اسکن MRI معمولاً برای تشخیص استفاده می شود
درمان: هیچ درمانی وجود ندارد، اما کورتیکواستروئیدها و سایر داروها ممکن است به مدیریت علائم کمک کنند. فیزیوتراپی و کاردرمانی نیز می تواند مفید باشد.
پرتودرمانی یک ابزار حیاتی در درمان سرطان است، اما می تواند به بافت های سالم و همچنین سلول های سرطانی آسیب برساند. طناب نخاعی به ویژه به تشعشع حساس است و دوزهای بالای تابش می تواند به سلول های نخاع آسیب برساند و منجر به میلوپاتی پرتویی شود.
خطر ابتلا به میلوپاتی پرتویی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- دوز کل تابش دریافت شده توسط نخاع
- اندازه ناحیه نخاعی که تحت تابش قرار می گیرد
- برنامه تقسیم بندی (نحوه تقسیم دوز پرتو به درمان های فردی)
- سن بیمار و سلامت کلی
پزشکان هنگام برنامه ریزی پرتودرمانی برای به حداقل رساندن خطر ابتلا به میلوپاتی پرتویی بسیار مراقب هستند. این ممکن است شامل استفاده از تکنیک هایی مانند:
- پرتودرمانی تعدیلشده با شدت (IMRT): IMRT به پزشکان اجازه میدهد تا دوز پرتو را با دقت بیشتری به سلولهای سرطانی هدف قرار دهند، در حالی که دوز را برای بافتهای سالم به حداقل میرسانند.
- رادیوسرجری استریوتاکتیک (SRS): SRS نوعی پرتودرمانی است که دوز بسیار بالایی از اشعه را به ناحیه کوچکی می رساند. می توان از آن برای درمان تومورهای ستون فقرات استفاده کرد، اما خطر ابتلا به میلوپاتی پرتویی را نسبت به سایر اشکال پرتودرمانی دارد.
فیزیوتراپی در میلوپاتی پرتویی
فیزیوتراپی می تواند بخش مفیدی از یک برنامه درمانی برای میلوپاتی پرتویی باشد. می تواند به بهبود قدرت، هماهنگی و تعادل کمک کند. فیزیوتراپیست ها همچنین می توانند نحوه استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر را به بیماران آموزش دهند.
در اینجا برخی از اهداف خاص فیزیوتراپی برای میلوپاتی پرتویی آورده شده است:
- بهبود قدرت و تون عضلانی
- هماهنگی و تعادل را بهبود می بخشد
- راه رفتن و تحرک را بهبود می بخشد
- کاهش درد و سفتی
- به بیماران کمک می کند تا نحوه استفاده از وسایل کمکی را بیاموزند
- بهبود عملکرد و استقلال
مداخلات فیزیوتراپی برای میلوپاتی پرتویی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تمریناتی برای بهبود قدرت، هماهنگی و تعادل
- آموزش راه رفتن
- حرکات کششی و ماساژ برای بهبود انعطاف پذیری و کاهش درد
- آب درمانی
- آموزش دستگاه کمکی
مداخلات فیزیوتراپی خاص مورد استفاده بسته به علائم و نیازهای هر بیمار متفاوت خواهد بود.
توجه به این نکته ضروری است که فیزیوتراپی نمی تواند میلوپاتی پرتویی را درمان کند. با این حال، می تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران با مدیریت علائم و کمک به آنها برای حفظ استقلال کمک کند.
